Προσεγγίζοντας τα «γιατί» των παιδιών: Πώς να εξηγήσουμε την αναπηρία

Συχνά γινόμαστε μάρτυρες της αμηχανίας πολλών ενηλίκων όταν ένα παιδί συναντά άτομα με αναπηρία και κάνει εξαιρετικά άμεσες και ακριβείς ερωτήσεις. Αυτές οι ερωτήσεις συχνά αποκρούονται από τους γονείς με βιαστικές εξηγήσεις που έχουν ως στόχο να αποσιωπήσουν το θέμα και να αλλάξουν θέμα - κυρίως για να αποτρέψουν τα παιδιά τους από το να κάνουν περαιτέρω ερωτήσεις στους άμεσα εμπλεκόμενους.

Η σωστή ανταπόκριση στα παιδιά είναι πολύ σημαντική για τη διάδοση μιας κουλτούρας συμπερίληψης που θα καταρρίψει επιτέλους και τα τελευταία «κοινωνικά» εμπόδια που εξακολουθούν να συμβάλλουν στην απομόνωση και τον αποκλεισμό.

Η πρώτη συμβουλή που θέλουμε να σας δώσουμε είναι να μην λογοκρίνετε τις ερωτήσεις ενός παιδιού σχετικά με την αναπηρία ως ενοχλητικές, ακατάλληλες ή «αγενείς». Τα παιδιά δεν γεννιούνται με προκατασκευασμένες γνώσεις για αυτά τα θέματα- έχουν το δικαίωμα να κάνουν ερωτήσεις για όσα δεν γνωρίζουν. Είναι φυσικό να απευθύνονται στα ενήλικα πρόσωπα που έχουν ως σημείο αναφοράς για απαντήσεις, όπως ακριβώς κάνουν και για κάθε άλλη πτυχή της ζωής και της περιέργειας.

Η αναπηρία είναι ένα αντικειμενικό γεγονός - υπάρχει, είναι μέρος της ζωής των ανθρώπων, και ως τέτοιο πρέπει να παρουσιάζεται και να εξηγείται στα παιδιά, ώστε να καταλάβουν ότι δεν υπάρχει τίποτα αφύσικο ή τρομακτικό σε ένα άτομο που είναι διαφορετικό από αυτά. Η αναπηρία δεν είναι ταμπού- δεν είναι κάτι ντροπιαστικό που απαιτεί αλλαγή του θέματος.

Η εύρεση των σωστών λέξεων και η δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων προάγει μια στάση ενσυναίσθησης που δεν επιτρέπει απλώς να γίνει κατανοητή η διαφορετικότητα, αλλά και να αγκαλιαστεί ως στοιχείο εμπλουτισμού - με σαφήνεια, ηρεμία και δεξιοτεχνία. Ένα άλλο ουσιαστικό στοιχείο είναι η χρήση απλής αλλά με σεβασμό γλώσσας, ιδιαίτερα στην επιλογή της ορολογίας.

Στην πραγματικότητα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι αυτό που μας φοβίζει. Η λύση, λοιπόν, είναι απλή: η γνώση είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί τόσο ο φόβος όσο και η απόσταση μεταξύ των ανθρώπων.

Ένα σημαντικό μάθημα μπορεί να αντληθεί από τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα όπου ένας γονέας ή στενός συγγενής έχει αναπηρία. Αν και η επιστημονική έρευνα για το θέμα αυτό είναι μάλλον σπάνια, μελέτες έχουν τονίσει ότι, σε υποστηρικτικά οικογενειακά περιβάλλοντα, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και ανώτερες κοινωνικές δεξιότητες, όπως ενσυναίσθηση, ευαισθησία, αλτρουισμό και ανεκτικότητα.

Το να μεγαλώνεις με τη «διαφορετικότητα ως κανονικότητα» ευνοεί την ανάπτυξη δεξιοτήτων συμπερίληψης που θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως “αυτόματες”: τα «γιατί» πηγάζουν από την ανάγκη για κατανόηση και χρησιμεύουν στην ενθάρρυνση της αποδοχής χωρίς διακρίσεις.